Met de jeugdgezondheidszorg zijn we sterk verankerd in het onderwijs. De jeugdverpleegkundige heeft de contacten met de schoolleiding, heeft weet van de toestand van de leerlingen en geeft voorlichting over gezondheidsproblemen. De jeugdarts is een deskundige professional die niet alleen ingezet wordt voor een medische check, maar ook als er wat aan de hand is met een leerling. Familie, andere nabestaanden, maar dus ook klasgenoten en docenten die ineens een bekende van hun moeten missen. Er is aandacht voor. Naast bezoeken en gesprekken hebben we veel informatie verzameld en gedeeld. En dat kan nooit te veel en te vaak. Wij zorgen voor de nazorg.
Die alertheid is zeker ook geboden als het gaat om nieuwe dreigingen van infectieziekten, zoals Ebola en in een niet al te grijs verleden zoönosen, Mers en de Q-koorts. Het enige juiste woord dat hierbij past is dreiging. Dreiging van een ziekte die nu op afstand vele slachtoffers kent, maar dreigt deze kant op te komen. Die dreiging hangt velen van ons boven het hoofd. Neem nu de professionals die op een dag te maken krijgen met een Ebolapatiënt. Wat exact te doen? Hoe in dit geval te handelen?
Wat is de eenduidige en juiste aanpak? Duidelijkheid dus en ook nog op de korte termijn. Ondertussen worden binnen GGD en GHOR al de nodige voorbereidingen getroffen. Voor de rest liggen de feiten op ieders tafel, nu nog de acties op de juiste bordjes scheppen. Al was het alleen maar om mogelijke maatschappelijke onrust in te kapselen en te voorkomen dat er een crisis ontstaat.
En we leven nu eenmaal in een tijd dat we van een crisis onze eigen ramp maken. Onze perceptie is hierin leidend. Wat voor de één een crisis is, is dat voor de ander niet. Die tegenstelling zie ik terugkomen in de gezondheidsverschillen die er nog steeds zijn in ons land. Een transformatie is dan ook nodig om die hardnekkige verschillen die we allemaal kennen, beter te bestrijden. Als je het hebt over de toekomst van publieke gezondheid en veiligheid, dan heb je het over transformeren en verbinden. Verbind zorg en veiligheid met preventie. Daarmee voorkomen we veel zorg met alle pluspunten van dien. We roepen dat al jaren, maar juist nu met de transities in de zorg en de participatiesamenleving, is de tijd daarvoor rijp. Om daar wat aan te doen.
In het land zijn al veel GGD’en bezig om publieke gezondheid een grotere rol te laten innemen in actuele maatschappelijke discussies rondom jeugd, sociaal domein en veiligheid. Tegelijkertijd is het onacceptabel dat gezondheidsverschillen in onze welvaartsstaat blijven bestaan. Laat ik een voorbeeld noemen: laaggeletterheid. Een hardnekkig probleem met alle gevolgen van dien. Ook als het gaat om een gezonde levensstijl. Het is bewezen dat mensen die niet kunnen lezen en schrijven ongezonder leven. Door het ontbreken van gezondheidsvaardigheden hebben ze onvoldoende kennis van gezondheid en veiligheid.
Op de GGD consultatiebureaus in de wijk vindt al screening plaats op het moment dat ouders met hun baby langskomen. Zijn ouders goed geïnformeerd, weten ze waar ze het over hebben en bieden ze zo het beste voor hun kind? Zo niet, dan volgt er actie. Een volwassene krijgt zorg aangeboden. Leert lezen en schrijven, verbreedt zijn kennis over gezondheid en gezonde leefstijl en brengt zijn opgedane kennis over op zijn kinderen. Een klassiek voorbeeld van de GGD als spil tussen preventie, zorg en ondersteuning in de buurt.
Ik noem een tweede voorbeeld. Stoppen met roken. GGD’en maken zich daar hard voor. Uit onderzoeken in GGD-regio’s blijkt dat er nog steeds veel, heel veel gerookt wordt in ons land. Laten we vooral niet vergeten dat alcohol en roken verantwoordelijk zijn voor bijna een derde van alle gezondheidsproblemen. Waar rook is, is in dit geval letterlijk vuur en gaan de alarmbellen rinkelen. Diverse GGD’en bieden daarom al een stoprookprogramma aan.
Nu wordt dat in de maand oktober breder en integraler opgepakt door middel van Stoptober: met z’n allen 28 dagen stoppen met roken. Initiatiefnemers van Stoptober Nederland zijn het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Trimbos, KWF Kankerbestrijding, Alliantie Nederland Rookvrij, Hartstichting, Longfonds en GGD GHOR Nederland. Op 1 oktober barst Stoptober los. In heel Nederland zullen rokers én niet-rokers elkaar helpen om gedurende 28 dagen te stoppen met roken. Waarom 28 dagen? Dat is gebaseerd op ervaringen uit Engeland. Daar is het al enkele jaren een groot succes. In het eerste jaar deden maar liefst 268.000 rokers mee. Bovendien leert de ervaring in Engeland dat Stoptober een periode van 28 dagen rokers over de drempel helpt om een stoppoging te wagen. Stoptober is niet alleen een klassiek voorbeeld van een effectieve verbinding van preventie, zorg en ondersteuning. Het mooie is ook dat de positieve insteek op een innovatieve manier gecombineerd wordt met een soort van zelfredzaamheid.
Er is een Stoptober app met dagelijks persoonlijke aanmoedigingsberichten om weer een dag rookvrij door te komen. Ook krijgt de deelnemer mee hoe je lichaam profiteert van het feit dat je al een aantal dagen niet rookt en hoeveel je daarmee bespaart. En toch hulp nodig? Via de website stoptober.nl hebben deelnemers toegang tot meer persoonlijke hulp. Ze kunnen zich bijvoorbeeld aanmelden voor begeleid stoppen met roken of voor telefonische ondersteuning bij hun stoppoging. Zelfs aansluiten bij bijvoorbeeld een zelfhulpgroep van mensen die stoppen met roken, is mogelijk. Daarmee blijven we weg van het verwijt van dat priemende vingertje, omdat we hier juist die verbinding zoeken tussen preventie, zorg en ondersteuning. Stoptober moet een succes worden, als het aan mij ligt. En dat gaat ook gebeuren. Daar steek ik persoonlijk mijn handen voor in het vuur.
