Vrijwilligerswerk is al zo oud als de wereld. Voordat er sprake was van geld of een munt moet de wereld er mooi vrijwillig uitgezien hebben. Zeker, er was ruilhandel, maar veel deed men in het besef dat het nodig was, voor elkaar en voor de gemeenschap. En verderop in de tijd waren vooral de kerken en soortgelijke instituties bezig vrijwilligerswerk te organiseren. Nu vandaag de dag is het big business geworden. Met organisaties die op niet vrijwillige basis de vrijwilligers bijstaan om het werk te doen en gemotiveerd te blijven. Nederland zou Nederland niet zijn als ook dit geheel niet georganiseerd zou zijn.
Waar vroeger vrijwilligerswerk als het ware ontstond moet het nu georganiseerd worden. Althans wil het vele werk dat blijft liggen, vanwege veranderende opvattingen van mensen over hun werk, nog tot stand komen. Neem de politie. Onze dienders komen hun autootje amper nog uit of het moet zijn om even bij de snackbar langs te gaan, of zitten op het bureau achter de PC dik te worden en te mailen met elkaar. Om het gemis aan zichtbare agenten te compenseren wordt het straatbeeld ondertussen vergeven door mensen in allerhande hesjes, te grote windjacks en combinaties daarvan. Zag laatst op een kruispunt nog een echte agent, ja vond het ook raar, die een nieuwe lading windjacks met hesjes aan het leren was hoe je dat nou doet met automobilisten die haast hebben. Je zag de agent denken, nog even en dan ben ik hier voorgoed weg. Dat leren kunnen die vrijwilligers ook onderling regelen. En als dat allemaal al niet geheel vrijwillig is dan toch afgedwongen tegen beperkte vergoedingen via werk naar werk. Hoorde laatst iemand op de radio die ervoor pleitte de Melkertbaan weer te introduceren.
Denk niet dat dit binnen de zorg niet gebeurt. Ook daar veelal Margriet en Libelle types die de infobalie bezetten in ziekenhuizen. Vrijwilligers die eenzamen binnen zorginstellingen nog een aangenaam uurtje bezorgen, gewoon door naast zo iemand te gaan zitten en verhalen te delen. De vrijwilliger die een gehandicapte mee uit wandelen neemt, omdat deze anders niet meer buiten komt. Dat was altijd werk voor de begeleider en verpleegkundigen. Maar die hebben andere zaken te doen. Er moeten nu eenmaal veel formulieren ingevuld worden. Denk wel eens dat de echt uitvoerende verpleegkundige de leerling/stagiair is. Zodra hij of zij is gediplomeerd blijken er allemaal formulieren te moeten worden ingevuld.
Vraag me af of het bij defensie ook met vrijwilligers gaat. Dat die vrijwilliger in de frontlinie wordt gezet en zich voor zijn kop mag laten schieten. Zal haast die kant wel opgaan. Bij Islamitische strijdkrachten lopen ze wat dat betreft op ons voor. Het Nederlandse leger schijnt nu al de meeste officieren per soldaat te hebben, meer dan wat je zou denken in een Zuid-Amerikaans land. En als er iemand lekker achter een bureau zit ‘te werken’ dan is het wel de gemiddelde met vele onderscheidingen pronkende officier. Net als al die andere werkers in kantoren die met niets anders bezig zijn dan vage nota’s schrijven en elkaar eindeloos berichten mailen. Kun je toch zeggen dat je heel hard gewerkt hebt die dag als je ’s avonds thuiskomt. De bureaustoel moet onderhand operatief worden verwijderd. Mag er niet gemaild en geschreven worden? Jawel, alleen is het zo deerniswekkend dat allerlei uitvoerende werkers (blue collars) gaandeweg transformeren in white collars en het essentiële blue collar werk moet worden overgenomen door vrijwilligers.
Toen Hattinga Verschure de mantelzorger introduceerde in het denken van bestuurders en beleidsmakers kan hij niet denken dat zoveel jaren later dit gemeengoed zou worden. Hijzelf vond dat hij een mooi punt had. Alleen kwam het niet van de grond destijds. Niet dat de werkers toen ook al niet de neiging hadden hun functie zo op te waarderen dat ze het uitvoerende werk niet meer zelf hoefden te doen. Dat is van alle tijden. Alleen bedachten we toen steeds nieuwe functies onderin het loongebouw waardoor er weliswaar een vermindering van professionals was in de uitvoering maar voldoende capaciteit om het werk te doen. Capaciteit staat hier voor: veel werkers, lage lonen. Adviesbureaus die zichzelf chique vinden worden niet graag als capaciteitsbureau gezien. Te weinig toegevoegde waarde, te laag tarief.
Het is wel grappig dat Hattinga Verschure dertig jaar later alsnog zijn (postuum) waardering krijgt.
