Kanker en werk tijdens de coronapandemie

Bijdrage dr. David Bruinvels, klinisch arbeidsgeneeskundige oncologie bij het Instituut voor Klinische Arbeidsgeneeskunde Nederland

Kanker en werk  tijdens de  coronapandemie
24–11–2020

Over werken tijdens en na de behandeling van kanker wordt de laatste jaren in toenemende mate geschreven. Steeds meer mensen lukt het om ondanks de diagnose kanker toch hun baan te behouden of hun studie te continueren. Dit komt mede door het harde en intensieve werk van ervaringsdeskundigen en patiëntenorganisaties, om het onderwerp bij werkgevers en de politiek op de agenda te krijgen. Maar toen kwam ‘de Corona’ en veranderde alles.

Door: dr. David Bruinvels

Corona heeft de zorgverlening veranderd

De dagelijkse aantallen mensen die nu positief getest worden voor het virus liggen hoger dan tijdens de eerste golf, maar desondanks worden er vooralsnog minder mensen opgenomen in het ziekenhuis of op de IC dan tijdens de piek van de crisis. Gedurende deze piek verliep de reguliere zorg veel minder goed. Door de overbelasting van de ziekenhuizen was er ineens geen tijd meer voor de standaard zorg voor mensen met andere aandoeningen, zoals hart- en vaataandoeningen en kanker. In de periode na de eerste golf is hiervan veel goedgemaakt, maar toch hebben veel mensen met kanker een latere of andere behandeling gekregen dan gebruikelijk was. Ook de nazorg voor deze groep mensen is aangepast en coronaproof gemaakt.

Naast de gevolgen voor de behandeling heeft de coronapandemie ook het hele gebeuren rondom de re-integratie fors veranderd. Niet meer op bezoek bij de bedrijfsarts, maar contact via de telefoon of in het gunstigste geval via MS Teams of Zoom. Ook even langs het werk gaan en op de koffie komen, wanneer iemand zich iets beter voelt, is niet meer zo gebruikelijk. En wanneer er de eerste stappen richting werk gezet kunnen worden is het meestal starten vanaf de laptop thuis. Allemaal zaken die het voor iemand, die net herstellende is van de behandeling, alleen nog maar lastiger maken.

Waar kan je nu op letten bij het helpen van iemand die na de behandeling van kanker wil re-integreren? In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de betrokken aspecten, waarmee tijdens het re-integreren rekening kan worden gehouden.

De nadelen van zorgverlening en werken op afstand

De afgelopen maanden is thuiswerken bij veel bedrijven van uitzondering ineens regel geworden. Waar weinigen van MS Teams of Zoom hadden gehoord, zijn beeldbellen, -overleggen en -vergaderen nu de belangrijkste manieren om contact met werk en collega’s te houden. Maar we zien ook een verschuiving optreden. De contacten met collega’s worden steeds formeler en het even bijpraten naast het koffieapparaat gebeurt in de digitale wereld niet meer spontaan en moet worden ingepland. Mensen die niet of minder werken vanwege ziekte kunnen niet meer zo makkelijk even langs het werk voor een kop koffie met de collega’s en hebben eigenlijk alleen nog digitaal overleg met hun leidinggevende. Wanneer er ook die druk is, is er geen vangnet meer en moet een zieke het vooral van spontane acties van bevriende collega’s hebben. Voor veel mensen met de diagnose kanker is het een moeilijke tijd. Er bestaat een groot risico dat het werk zo iemand uit het oog verliest.

Ook de arbodienstverlening is niet ontkomen aan gevolgen van de coronapandemie. De meeste consulten gaan telefonisch en beeldbellen is vanwege privacy vaak geen optie. Het inschatten van mogelijkheden en beperkingen is hierdoor een stuk lastiger geworden dan voorheen. Daarnaast is het ook ingewikkelder geworden om mensen gericht door te verwijzen naar een oncologisch fysiotherapeut, psycholoog of revalidatiecentrum. Ten gevolge van de anderhalvemetersamenleving is de capaciteit bij veel van deze dienstverleners veel lager dan voor de pandemie. Alles bij elkaar opgeteld, kijkt de bedrijfsarts meteen vanaf het eerste contact met een werknemer met kanker tegen een achterstand aan. Het is daarom belangrijk om dit eerste contact zo vroeg mogelijk te laten plaatsvinden, zodat de bedrijfsarts, als het kan, snel een eerste aanzet voor re-integratie kan opstellen.

De meeste bedrijven en managers zullen het al snel mogelijk maken dat iemand vanuit huis kan starten met opbouwen. Maar kan je iemand die aan het herstellen is zondermeer een hele dag achter de laptop laten zitten? Bij niet zieke, vanuit huis werkende mensen, zien we inmiddels dat ze het steeds moeilijker vinden om afstand te nemen van het werk. Waar iemand vroeger om vijf uur de computer uitschakelde, nog even snel ging sporten en daarna naar huis ging, zien we nu dat mensen eigenlijk de hele dag met hun werk bezig blijven. Beeldoverleggen gaan naadloos in elkaar over, sporten kan niet of schiet er vaak bij in, en met de provisiekast om de hoek worden mensen steeds zwaarder. Voor mensen, herstellende van kanker, is het daarom bevorderlijk om een strakke dagindeling te hanteren en het opbouwen af te wisselen met andere activiteiten. Dit kunnen zowel fysieke als ontspannende activiteiten zijn.

Corona roept angst op, juist ook bij mensen met kanker

Regelmatig vragen mensen zich tijdens en vlak na de oncologische behandeling af of ze meer risico lopen op een infectie met het coronavirus. Verder maken ze zich ook zorgen dat ze kans hebben om ernstiger ziek te worden van het coronavirus. Mensen blijven hierdoor weg uit het ziekenhuis en bij de huisarts. Ze zijn bang om besmet te raken met het coronavirus of denken dat de zorg overbelast is. Ook durven ze niet meer langs te komen op het werk. Het is daarom belangrijk om mensen goed te informeren over eventuele extra risico’s die ze lopen ten gevolge van de coronapandemie. Door kanker.nl en het KWF wordt gelukkig veel aandacht besteed aan deze vragen van mensen met kanker. Het zou goed zijn wanneer de zorginstelling of de arbodienst betrokkenen standaard naar deze of andere betrouwbare informatiebronnen zouden kunnen doorverwijzen.

De term anderhalvemetersamenleving zegt het eigenlijk al. Wanneer iemand langs het werk wil om toch wat beter contact te hebben dan via de digitale weg, dan moet je afstand tot elkaar kunnen houden. Afstand wanneer je onderweg naar het werk bent en afstand op het werk zelf. Dat is best wel lastig voor bijvoorbeeld bevriende collega’s die iemand graag een troostende knuffel zouden willen geven. Daarnaast moet de werkgever ervoor zorgen dat er geen collega’s met bij COVID-19 passende klachten op de werkvloer aanwezig zijn, met niet te veel mensen in één ruimte verblijven en de ruimte goed geventileerd is. Vanuit psychologisch oogpunt zou het erg goed zijn om iemand, wanneer die eraan toe is, toch in de gelegenheid te stellen om een keer op het werk langs te komen.

Verantwoord opbouwen blijft ook nu cruciaal

De coronapandemie lijkt voorlopig nog niet ten einde en de zorg voor oncologische patiënten zal voorlopig naar verwachting niet helemaal normaliseren. Ook het werken anno 2020 is fors veranderd en vanuit huis werken zal zeer waarschijnlijk de norm blijven. Desondanks liggen er voldoende aanknopingspunten om iemand tijdens of na de behandeling van kanker verantwoord te laten re-integreren. Zowel vanuit de zorginstelling als vanuit de arbodienst kan hier een positieve bijdrage aan worden geleverd.

Informatieve links

 

Alliantie Nederland Rookvrij!
Oude Gracht Groep
IKA Ned
Stichting Kwalificatie & Curriculum Autoriteit
VERA Health and Education
De Rookvrije Generatie