Scherpe prijsonderhandelingen, overstappen op goedkopere, maar kwalitatief gelijkwaardige middelen en gepast, spaarzaam gebruik van medicijnen: daar kan niemand een tegenstander van zijn. Maar naast deze primair op de korte termijn gerichte besparingen verdient het aanbeveling toch vooral ook naar de langere termijn te kijken.
Tekenend is bijvoorbeeld dat innovatieve geneesmiddelen nauwelijks meer tot het basispakket worden toegelaten, zelfs als die voldoen aan de internationale stand van de wetenschap en praktijk en waarvan artsen en patiënten in de praktijk de meerwaarde ervaren.
De vergoeding voor een geneesmiddel is gekoppeld aan het gebruiksvolume. Op zich is dat logisch. In het huidige systeem wordt de introductie van een innovatieve wijze van toediening echter op geen enkele manier beloond, maar in feite bestraft, omdat louter op volume wordt afgerekend. Dit roept een perverse prikkel om vooral niet te innoveren, terwijl die innovaties op langere termijn wel een bijdrage kunnen leveren aan kostenbeheersing.
Innovatie in de zorg is noodzakelijk. We genezen liever mensen voorgoed dan hen levenslang te moeten blijven behandelen. Vele reuma- en diabetespatiënten zullen bijvoorbeeld met de huidige behandelingen de rest van hun leven intensieve zorg nodig hebben. Een nieuw geneesmiddel daarentegen kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren of zelfs levens redden. Dure ziekenhuisopnames en operaties worden voorkomen en mensen kunnen weer participeren in het arbeidsproces. De totale maatschappelijke kosten zullen in dergelijke gevallen drastisch afnemen.
Innovatie in de zorg is dus van groot maatschappelijk belang. En daar wringt de schoen. Door weerstand tegen de introductie van nieuwe middelen en stevige prijsdruk vanuit Den Haag wordt het risico om innovatieve geneesmiddelen te ontwikkelen steeds groter. Hierdoor gaan fabrikanten risicomijdend gedrag vertonen, waardoor minder innovatieve middelen op de markt komen. De ‘frontrunners’ onder de fabrikanten gaan minder hard lopen en de innovatie in de geneesmiddelenzorg komt langzaam tot stilstand. Ook de nieuwe output van fabrikanten van generieke geneesmiddelen droogt op. Die borduren immers voort op innovatieve middelen die uit patent gelopen zijn. Zonder de middelen die door innovatieve bedrijven zijn geïntroduceerd, zijn zij nergens.
Om deze ontwikkeling te stoppen, verdient minister Schippers alle steun bij haar streven de zorg duurzaam betaalbaar te houden door in te zetten op kwaliteit en kwaliteitsverbetering onder het door haar geïntroduceerde motto Kwaliteit Loont. Hiervoor is het noodzakelijk dat innovatieve geneesmiddelen tot het pakket worden toegelaten tegen een verantwoorde prijs. Naast de zorgkosten op korte termijn, moet dan ook worden gekeken naar de maatschappelijke opbrengsten en de besparing op de zorgkosten op langere termijn. Om de kostbare onderzoeks- en ontwikkelingstrajecten van nieuwe geneesmiddelen terug te verdienen, zijn de kosten van geneesmiddelen de eerste jaren inderdaad hoog, soms erg hoog. Maar als de middelen na een paar jaar uit patent lopen, is sprake van een prijsval. De samenleving heeft dan tot in lengte van dagen baat bij het middel. Vanuit dat perspectief zijn de hoge initiële kosten niet eens krassen op een rots en zorgen ze er uiteindelijk voor dat de zorg ook in de toekomst innovatief en betaalbaar blijft.
