De Tour de France, de TT in Assen of de autorace van Le Mans kunnen zich wat avontuur, gevaar en sensatie betreft op geen enkele wijze meten aan het ondernemen van de mens die zich ongewapend, op eigen voeten, in burgerkleding en met niets anders uitgerust dan ‘zijn wil om in leven te blijven’, in het verkeer van de grote stad begeeft.
Deze mens beleeft de sensatie die onze verre voorouders in de oertijd beleefden in hun strijd met oerossen, mammoets en sabeltandtijgers. De sensatie zit hem in het levensgevaar waarin de voetganger zich begeeft maar ook in de triomf dit door gebruik van list en behendigheid af te wenden. Wat hem drijft is een uiterst opwindend spel met regels die voor hem bepaald ongunstig zijn. In dat spel zijn de voetganger bepaalde gebieden toegezegd waar hij zich vrij van levensgevaar zou kunnen bewegen: de stoep, vluchtheuvels en zebrapaden.
Zodra hij, en dat is onvermijdelijk, deze toegewezen gebieden verlaat, wordt door alle andere verkeersdeelnemers ogenblikkelijk de jacht op hem geopend. Autobussen en trams denderen als woedende olifanten op hem af, alle soorten en merken van auto’s razen om hem heen, hordes fietsers bedreigen zijn leven, motorrijders storten zich als roofvogels op hem en pizzakoeriers treffen hem als grote voetzoekers. En het is niet alleen dat deze verkeersdeelnemers hem naar het leven staan, hun aanval doen zij vergezellen van aanvalskreten in de vorm van toeters, sirenes en hoorns en bellen. Zijn toestand schijnt hopeloos.
Toch zijn er verschillende tactieken ontwikkeld om het ondernemen van een wandeling door de grote stad tot een goed einde te voeren. Het hangt erg van de persoon af welke tactiek wordt gekozen. De eerste is het verkeer met uiterste voorzichtigheid en met correcte naleving van de regels tegemoet te treden. Wanneer je bereid bent veel tijd te verliezen aan wachten en grote omwegen te maken, is er een gerede kans dat je de eindbestemming haalt; als over een dunne, gladde plank die over drijfzand is gelegd. Maar nog altijd met voldoende kans om op de stoep door een fietser te worden geschept.
Sinds de politie in de strijd van de voetganger tegen het verkeer, de kant van de wilde dieren heeft gekozen en de voetganger vanuit auto of motor, of vanaf fiets of zelfs paard, slechts naar de hem toegewezen gebieden dringt, biedt de strategie van correctheid geen werkelijke mogelijkheden meer. De meesten die deze strategie vroeger volgden, hebben thans voor een tweede strategie gekozen: “Redden wie zich redden kan!”. Deze mensen zijn doorlopend op de vlucht. Je herkent ze van verre aan hun bewegingen; vertwijfeld met hun armen zwaaiend vragen zij om erbarmen en vergeving. Zij vertrouwen minder op de snelheid van hun voeten dan op het medelijden van het verkeer. Het betreft niet zelden ouderen. Hun tragisch/komische optreden vindt steeds minder navolging.
Nee, de derde categorie is degene waar ik de meeste bewondering voor heb: het betreft degene die de waardigheid van de voetganger hooghouden door de strijd tegen het verkeer koudbloedig en met ware doodsverachting op zich te nemen. Het betreft meestal jonge mensen en bestuurders die hun auto hebben geparkeerd. Zij maken bij voorkeur helemaal geen gebruik van de aan voetgangers toegewezen gebieden, steken de straten over waar ze willen en welke kleur de verkeerslichten ook hebben. Bij voorkeur op tijdstippen en plaatsen waar het verkeer het drukst is. Zij genieten er zichtbaar van als een meute auto’s met brullende toeters op hen af scheurt, trams met krijsende bel en rem achter hen langs schieten of fietsterroristen hen naar het leven staan. Ze bluffen. En wat voor gevoel van overwinning op hun gezicht als zij in de lucht van brandend rubber met een honende glimlach de stoep opstappen, en welke minachting om de tram of bus die nèt niet over je heen reed, niet eens na te kijken? De vinger omhoog naar fietsers die uitwijken en maar net de wielen van een vrachtwagen missen. Niet de automobilisten maar deze categorie mensen zijn voor mij de helden van het verkeer.
